Skoki narciarskie to dyscyplina sportowa rozgrywana na skoczniach narciarskich od połowy XIX wieku. Celem zawodnika jest wykonanie jak najdłuższego skoku po odbiciu się od progu skoczni. Na skoczniach mamucich, możliwe są skoki przekraczające nawet 200 metrów (konkurencje tą nazywa się wtedy lotami narciarskimi). Ocenia się odległość uzyskaną przez zawodnika oraz styl oddanego skoku.
Od 1924 roku skoki mężczyzn są konkurencją olimpijską na normalnej skoczni, od 1964 także na dużej. Mistrzostwa Świata w tej dyscyplinie zapoczątkowano w 1925 roku na normalnej skoczni, a od 1962 na dużej, od 1972 roku odbywają się także Mistrzostwa Świata w lotach narciarskich. Inne najbardziej prestiżowe zawody to cykl Pucharu Świata, zapoczątkowany w 1980 roku oraz Turniej Czterech Skoczni, który jest rozgrywany od 1953 roku. W 1997 roku do zimowego kalendarza dołączył także Turniej Nordycki.
Skoki narciarskie są dyscypliną elitarną, właściwie niedostępną dla amatorów. W wielu krajach (m.in. Finlandia, Norwegia, Niemcy, Austria, Japonia, ostatnio również Polska) jest to bardzo popularny sport, który przyciąga na zawody tysiące, a przed telewizory miliony kibiców.
Na nartach od niedawna w oficjalnych zawodach skaczą także kobiety. Najbardziej prestiżowe zawody kobiet to Puchar Kontynentalny. Wraz z rokiem 2009 skoki kobiet weszły w programu Mistrzostw Świata, a od 2014 będą obecne w programie Igrzysk Olimpijskich.
Historia dyscypliny
Miejscem, w którym narodziły się zimowe konkurencje klasyczne, w tym także skoki, jest Norwegia. Tam właśnie pojawili się narciarze, wykorzystujący "dwie deski" nie tylko do biegania, ale i skakania. Jednym z nich był słynny Sondre Norheim z Telemarku. Pierwszy klub narciarski, Trysil Shooting and Skiing Club, założono na początku lat sześćdziesiątych XIX wieku. W tym samym czasie zorganizowano pierwsze zawody narciarskie "Holmenkollen Nordic", które z czasem zyskały miano Igrzysk Nordyckich. Pierwsza większa skocznia została zbudowana w Holmenkollen, gdzie 31 stycznia 1892 r. rozegrano pierwszy konkurs skoków, podczas którego najdalej skoczył Arne Ustvedt (21,5 metra). Szybko popularność poza Norwegią skoki zyskały także w Finlandii i Szwecji, a poza Skandynawią znalazły uznanie w Austrii, Szwajcarii i pozostałych krajach alpejskich.
Początki skoków w Polsce to rok 1908, kiedy to przeprowadzono konkurs skoków w Sławsku (wygrał zawodnik "Czarnych" Lwów Leszek Pawłowski). Pierwsza skocznia z prawdziwego zdarzenia powstała we Lwowie w 1910 roku. Natomiast pierwsza duża skocznia (jak na owe czasy) pojawiła się w Dolinie Jaworzynki, oficjalnie otwarta w dniu 8 marca 1921 r. Przez wiele kolejnych lat cieszyła się ona wielkim zainteresowaniem. Trenowali na niej m.in. Aleksander Rozmus, Bronisław Czech i Stanisław Marusarz. W 1925 roku zrealizowano pomysł budowy wielkiej, nowoczesnej skoczni na Krokwi w Zakopanem, dzięki staraniom działacza sportowego i architekta Karola Stryjeńskiego. Uroczystość otwarcia miała miejsce 22 marca, a pierwsze zawody wygrał Stanisław Gąsienica-Sieczka skokiem na 36 m, co było nowym rekordem Polski. Na Wielkiej Krokwi można było osiągać dużo większe odległości od tych w Jaworzynce, a urok i piękno naturalnej skoczni, położonej na lesistych stokach, robi wrażenie do dzisiaj.
W lutym 1924 r. odbyły się I Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Chamonix. Najlepsi w konkursie skoków okazali się Norwegowie (zajmując całe podium), a złotym medalistą został Jacob Tullin Thams, który skoczył dwa razy po 49 metrów. Wykorzystał on nowy styl, silnie pochylając się do przodu, i jak wszyscy Norwegowie, pięknie lądując.
Pierwsze polskie sukcesy pojawiły się w 1936 roku na IV Igrzyskach w Garmisch-Partenkirchen. Stanisław Marusarz skoczył wtedy 73 i 75,5 metra i zajął 5 miejsce. W tym samym roku powstała największa (mamucia) skocznia w Planicy, na której 15 marca została złamana magiczna bariera 100 metrów. Dokonał tego Austriak Josef Bradl, który tego dnia skoczył 101 metrów.
Przez lata zmieniała się technika skoku. Na początku zawodnicy skakali "na stojąco", wymachując rękami. W latach dwudziestych zaczęli przyjmować bardziej aerodynamiczną sylwetkę, pochylając się do przodu. Po wojnie, w latach pięćdziesiątych, trzymali ręce wyciągnięte przed siebie (taką techniką skakał m.in. mistrz olimpijski z 1960 roku – Helmut Recknagel), by po jakimś czasie układał je wzdłuż tułowia, co jest normą do dzisiaj. Ostatnią wielką rewolucją była zmiana ustawienia nart. Zapoczątkował ją w 1985 roku Szwed Jan Boklöv, który jako pierwszy odnosił sukcesy międzynarodowe skacząc stylem "V" (narty podczas lotu nie są ustawione równolegle do siebie, tylko tworzą kształt litery V). Początkowo Szwed był szykanowany przez sędziów otrzymując niższe noty za styl wykonywanego skoku. Pomimo uzyskiwanych znacznie dłuższych odległości od rywali przegrywał właśnie poprzez ocenę stylu przez sędziów. Podczas igrzysk olimpijskich w Albertville w 1992 roku oba style uznano za dozwolone. Zmiana ta uczyniła skoki bezpieczniejszymi dla samych zawodników (zmniejszona prędkość przy lądowaniu), a przy tym dłuższymi. Stylem V posługiwał się już wcześniej Polak ze Szklarskiej Poręby Mirosław Graf, jednak bez większych sukcesów. Do dzisiaj to jednak Boklöv, a nie on jest uznawany za prekursora nowej techniki.
Ocena za skok
Za każdy skok zawodnik otrzymuje:
- punkty za odległość – za osiągnięcie punktu konstrukcyjnego (kalkulacyjnego) zawodnik otrzymuje 60 pkt (120 pkt na skoczniach mamucich), za każdy metr więcej dodaje się, a za każdy metr mniej odejmuje punkty, zależnie od rozmiaru skoczni (na K-90 po 2 pkt za metr, na K-120 po 1,8 pkt za metr, a na "mamutach" po 1,2 pkt za każdy metr). Długość skoku mierzona jest od progu skoczni do pięty tylnego buta skoczka w chwili zetknięcia się narty na całej długości z zeskokiem z dokładnością do 0,5 metra.
- noty za styl – przyznawane są przez pięciu sędziów, przy czym najwyższej i najniższej z pięciu not nie bierze się pod uwagę, pozostałe są sumowane. Nota od jednego sędziego wynosi od 0 do 20 punktów.
Rodzaje zawodów międzynarodowych:
- Skoki narciarskie na Igrzyskach Olimpijskich
Rozgrywane co 4 lata. Obejmują zawody indywidualne na dużej i normalnej skoczni oraz konkurs drużynowy na skoczni dużej. Najwięcej medali w historii zdobył Matti Nykänen, który trzykrotnie został Mistrzem Olimpijskim i jeden raz srebrnym medalistą olimpijskim. Birger Ruud i Jens Weißflog zdobyli dwa złote i jeden srebrny medal. Poza tym dwa złote medale zdobył Simon Ammann. Tylko dwóch skoczków zdobyło złoty medal dwukrotnie w trakcie jednych igrzysk. Pierwszym z nich był Nykänen w 1988 roku, a drugim Ammann w 2002 roku.
- Mistrzostwa Świata
Rozgrywane co 2 lata, w lata nieparzyste, w ramach Mistrzostw Świata w narciarstwie klasycznym. Obejmują zawody indywidualne na skoczniach dużej i normalnej oraz zawody drużynowe na skoczni dużej. Okazjonalnie rozgrywany jest także dodatkowy konkurs drużynowy na skoczni normalnej.
- Mistrzostwa Świata w lotach narciarskich
Rozgrywane co 2 lata, w lata parzyste. Obejmują zawody indywidualne i drużynowe na skoczni mamuciej.
- Puchar Świata
Rozgrywany corocznie w okresie od listopada do marca (ok. 30 konkursów, w tym z reguły dwa w Polsce na zakopiańskiej skoczni Wielka Krokiew).
W ramach Pucharu Świata organizowane są następujące imprezy:
- Turniej Czterech Skoczni – rozgrywany na przełomie grudnia i stycznia. Obejmuje cztery konkursy skoków (na skoczniach w Oberstdorfie, Garmisch-Partenkirchen, Innsbrucku i Bischofshofen)
- Turniej Nordycki - rozgrywany na początku marca w krajach skandynawskich (Lahti, Kuopio, Lillehammer, Oslo)
- FIS Team Tour - rozgrywany w lutym lub na przełomie stycznia i lutego. Obejmuje pięć konkursów skoków - trzy indywidualne i dwa drużynowe na niemieckich skoczniach (Willingen, Klingenthal, Oberstdorf)
- Puchar Świata w lotach narciarskich
- Letnia Grand Prix
Rozgrywana corocznie w okresie od lipca do września. Zawody odbywają się na skoczniach pokrytych sztuczną nawierzchnią (tradycyjnie nazywaną igelitem).
- Od roku 2006 w ramach LGP rozgrywany jest Turniej Czterech Narodów. Obejmuje on cztery konkursy skoków (na skoczniach w Hinterzarten, Courchevel, Pragelato, oraz Einsiedeln).
- Puchar Kontynentalny
"Zaplecze" Pucharu Świata i Letniej Grand Prix, rozgrywane w tym samym czasie i na takich samych zasadach. Żeby uzyskać możliwość startu w Pucharze Świata, skoczek musi najpierw zdobyć punkty w Pucharze Kontynentalnym.
- Puchar FIS
"Trzecia liga" skoków narciarskich. Stworzony głównie dla młodych zawodników. Jest swoistą przepustką do Pucharu kontynentalnego i Pucharu Świata.
Ciekawostki dotyczące skoków narciarskich:
- Obecnym rekordzistą świata w długości ustanego skoku jest Norweg Bjorn Einar Romoren. Uzyskał on odległość 239 m. na największej skoczni na świecie, skoczni mamuciej w Planicy.
- Pierwszym w historii reprezentantem Turcji w skokach narciarskich jest Baris Demirci, który zdobył punkty w zawodach Pucharu FIS w 2006 roku.
- Daniela Iraschko z Austrii jest rekordzistką pań w skokach narciarskich, na skoczni w Bad Mitterndorf w 2003 roku uzyskała 200 metrów.
- Matti Nykänen jest rekordzistą pod względem wygranych w zawodach Pucharu Świata. Wygrywał aż 46 razy.
- Tromsoe w Norwegii jest miastem, w którym znajduje się najbardziej wysunięta na północ skocznia narciarska.
- Anders Beisvag reprezentant Norwegii jest z pochodzenia Kolumbijczykiem i jest jedynym czarnoskórym skoczkiem, który startował w oficjalnych zawodach.
- Kamil Stoch jest jedynym obok Adama Małysza Polakiem, który wygrał zawody Letniej Grand Prix.
Historia PK
http://www.skijumping.pl/pokaz.php?show=pokaz_historie&id=41
Historia Pucharu Kontynentalnego
W przeciwieństwie do
Pucharu Świata, czy też Mistrzostw Świata w Skokach Narciarskich, Puchar
Kontynentalny jest stosunkowo młodą imprezą. Puchar Kontynentalny powstał na początku lat 90 (pierwszy sezon został rozegrany w latach 1991/92), w znacznej mierze po to, aby odciążyć Puchar Świata, w którym chciało występować coraz więcej zawodników, jak również umożliwić większej liczbie skoczków rywalizację w międzynarodowym gronie.
Przez pierwsze dwa sezony Puchar Kontynentalny był znany jako Puchar Europy ponieważ startowali w nich tylko zawodnicy ze Starego Kontynentu. Następnie, począwszy od sezonu 1993/94, nazwa została zmieniona, na taką, jaką znamy do dziś, czyli "Puchar Kontynentalny", bądź też "Puchar Interkontynentalny" i do zawodów zostali dopuszczeni skoczkowie spoza Europy. Tym samym likwidacji uległ Pacific-Rim-Cup (obejmował płn Amerykę i Azję). Ciekawostką pozostaje jednak fakt, że nigdy w historii Pucharu Kontynentalnego, żadnemu zawodnikowi spoza Europy nie udało się stanąc na podium całego turnieju.
|
Medaliści Pucharu
Kontynentalnego
| ||
| Sezon | Zawodnicy | Punkty |
|---|---|---|
| 1991/92 | 1. Andi Rauschmeier (Austria) | 175 |
| 2. Franz Neulaendtner (Austria) | 152 | |
| 3. Remo Lederer (Niemcy) | 125 | |
| 1992/93 | 1. Franz Neulaendtner (Austria) | 211 |
| 2. Christian Moser (Austria) | 198 | |
| 3. Christoph Mueller (Austria) | 152 | |
| 1993/94 | 1. Ralf Gebstedt (Niemcy) | 666 |
| 2. Ronny Hornschuh (Niemcy) | 619 | |
| 3. Klaus Huber (Austria) | 575 | |
| 1994/95 | 1. Olli Happonen (Finlandia) | 867 |
| 2. Martin Hoellwarth (Austria) | 862 | |
| 3. Risto Jussilainen (Finlandia) | 653 | |
| 1995/96 | 1. Michael Kury (Austria) | 758 |
| 2. Hansjoerg Jaekle (Niemcy) | 650 | |
| 3. Ronny Hornschuh (Niemcy) | 640 | |
| 1996/97 | 1. H.A.Mathiesen (Norwegia) | 841 |
| 2. Simen Berntsen (Norwegia) | 729 | |
| 3. Roman Krenek (Czechy) | 712 | |
| 1997/98 | 1. Alexander Herr (Niemcy) | 1173 |
| 2. Falko Krimayr (Austria) | 707 | |
| 3. Damjan Fras (S?owenia) | 666 | |
| 1998/99 | 1. Roland Audenrieth (Niemcy) | 1208 |
| 2. Marius Smariset (Norwegia) | 833 | |
| 3. Wilhelm Brenna (Norwegia) | 824 | |
| 1999/00 | 1. Dirk Else (Niemcy) | 1563 |
| 2. Georg Spaeth (Niemcy) | 1321 | |
| 3. Dennis Stroerl (Niemcy) | 1169 | |
| 2000/01 | 1. Akseli Lajunen (Finlandia) | 929 |
| 2. Christoph Grillhoesl (Niemcy) | 758 | |
| 3. Lassi Huuskonen (Finlandia) | 664 | |
| 2001/02 | 1. Michael Neumayer (Niemcy) | 1225 |
| 2. Janne Ylijaervi (Finlandia) | 816 | |
| 3. Joerg Ritzerfeld (Niemcy) | 759 | |
| 2002/03 | 1. Stefan Thurnbichler (Austria) | 1252 |
| 2. Morten Solem (Norwegia) | 958 | |
| 3. Michael Moellinger (Austria) | 829 | |
| 2003/04 | 1. Doennem Olav Magne (Norwegia) | 935 |
| 2. Schneider Balthasar (Austria) | 924 | |
| 3. Kaiser Stefan (Niemcy) | 773 | |
Do tej pory w historii występów w Pucharze Kontynentalnym prym w liczbie zwycięstw w klasyfikacji generelnaj wiodą Niemcy - mają ich na koncie 5, a aż 14 razy zawodnicy z tego kraju stawali na podium. Tuż za Niemcami znajdują się Austriacy z 4 zwycięstwami.
|
Liczba
zwycięstw
| ||
| Kraj | Zwycięstwa | Podium |
|---|---|---|
| Niemcy |
5
|
14
|
| Austria |
4
|
12
|
| Finlandia |
2
|
5
|
| Norwegia |
2
|
5
|
| Czechy |
0
|
1
|
| Słowenia |
0
|
1
|
Polscy zawodnicy brali udział w Pucharze Kontynentalnym od samego początku jego istnienia. Najwyższą lokatę w klasyfikacji generalnej zdobył Wojciech Skupień - w sezonie 1997/98 zakończył rywalizację na 17 miejscu gromadząc na swoim koncie 447 punktów. Wysokie pozycję w turnieju zajmował również Adam Małysz, który w sezonie 1995/96 był 21 a rok później 23. Jednak nigdy Polacy nie brali udziału we wszystkich zawodach z cyklu Pucharu Kontynentalnego. Pod uwagę w powyższych rozważaniach był brany jedynie sezon właściwy - czyli zimowy. Znacznie lepiej radzili sobie Polacy w Pucharze Kontyenentalnym latem. W sezonie 2003/2004 na 4 miejscu rywalizację zakończył Marcin Bachleda gromadząc 331 punkty na swoim koncie, natomiast rok później w sezonie letnim 2004/2005 triumfatorem został Robert Mateja (480 pkt).
|
Polacy w Pucharze
Kontynentalnymedycja zimowa
| ||
| Sezon | Zawodnicy | Punkty |
|---|---|---|
| 1991/92 | 30.Wojciech Skupień | 25 |
| 46.Zbigniew Klimowski | 15 | |
| 46.Andrzej Młynarczyk | 15 | |
| 62.Robert Mateja | 10 | |
| 73.Stanisław Styrczul | 8 | |
| 78.Bogdan Papierz | 6 | |
| 1992/93 | Polacy nie brali udziału | |
| 1993/94 | 23.Wojciech Skupień | 274 |
| 62.Adam Małysz | 24 | |
| 180.Łukasz Kruczek | 15 | |
| 189.Robert Mateja | 12 | |
| 199.Marek Gwóźdź | 7 | |
| 1994/95 | 106.Łukasz Kruczek | 66 |
| 124.Adam Małysz | 54 | |
| 158.Marek Gwóźdź | 29 | |
| 173.Robert Mateja | 24 | |
| 230.Bartłomiej Gąsienica | 1 | |
| 1995/96 | 21.Adam Małysz | 280 |
| 137.Wojciech Skupień | 43 | |
| 155.Łukasz Kruczek | 33 | |
| 158.Aleksander Bojda | 31 | |
| 163.Robert Mateja | 27 | |
| 191.Mirosław Grzybowski | 14 | |
| 1996/97 | 23.Adam Małysz | 350 |
| 30.Wojciech Skupień | 300 | |
| 39.Robert Mateja | 245 | |
| 111.Marcin Sitarz | 84 | |
| 172.Marek Gwóźdź | 32 | |
| 177.Krystian Długopolski | 30 | |
| 215.Łukasz Kruczek | 13 | |
| 231.Mirosław Grzybowski | 7 | |
| 231.Bartłomiej Gąsienica | 7 | |
| 1997/98 | 17.Wojciech Skupień | 447 |
| 31.Adam Małysz | 378 | |
| 46.Krystian Długopolski | 277 | |
| 53.Robert Mateja | 233 | |
| 155.Andrzej Galica | 63 | |
| 209.Marcin Sitarz | 28 | |
| 253.Grzegorz Śliwka | 6 | |
| 1998/99 | 91.Wojciech Skupień | 138 |
| 103.Robert Mateja | 116 | |
| 107.Krystian Długopolski | 113 | |
| 110.Grzegorz Sobczyk | 111 | |
| 112.Andrzej Młynarczyk | 107 | |
| 129.Adam Małysz | 77 | |
| 151.Mariusz Maciaś | 52 | |
| 162.Marcin Bachleda | 42 | |
| 177.Łukasz Kruczek | 27 | |
| 1999/00 | 67.Adam Małysz | 182 |
| 87.Łukasz Kruczek | 153 | |
| 110.Wojciech Skupień | 109 | |
| 153.Krystian Długopolski | 50 | |
| 153.Mariusz Maciaś | 50 | |
| 167.Tomasz Pochwała | 36 | |
| 189.Robert Mateja | 25 | |
| 189.Andrzej Młynarczyk | 25 | |
| 261.Grzegorz Śliwka | 9 | |
| 291.Wojciech Babiarz | 3 | |
| 297.Marcin Bachleda | 2 | |
| 2000/01 | 31.Łukasz Kruczek | 271 |
| 85.Adam Małysz | 100 | |
| 117.Tomasz Pochwała | 67 | |
| 130.Marcin Bachleda | 54 | |
| 136.Wojciech Skupień | 50 | |
| 155.Tomisław Tajner | 40 | |
| 168.Krystian Długopolski | 30 | |
| 195.Daniel Bachleda | 16 | |
| 209.Grzegorz Śliwka | 10 | |
| 231.Robert Mateja | 4 | |
| 240.Bartłomiej Nikiel | 1 | |
| 2001/02 | 92.Grzegorz Śliwka | 110 |
| 98.Wojciech Skupień | 104 | |
| 100.Marcin Bachleda | 102 | |
| 110.Łukasz Kruczek | 89 | |
| 141.Tomasz Pochwała | 55 | |
| 197.Krystian Długopolski | 20 | |
| 202.Tomisław Tajner | 18 | |
| 202.Robert Mateja | 18 | |
| 2002/03 | 22.Robert Mateja | 299 |
| 56.Tomasz Pochwała | 125 | |
| 60.Grzegorz Sobczyk | 112 | |
| 82.Krystian Długopolski | 73 | |
| 84.Wojciech Skupień | 68 | |
| 87.Łukasz Kruczek | 66 | |
| 96.Wojciech Tajner | 59 | |
| 122.Marcin Bachleda | 36 | |
| 125.Rutkowski Mateusz | 33 | |
| 137.Tomisław Tajner | 25 | |
| 142.Grzegorz Śliwka | 22 | |
| 187.Jan Ciapała | 8 | |
| 221.Krzysztof Styrczula | 1 | |
| 2003/04 | 26.Mateusz Rutkowski | 207 |
| 38. Krystian Długopolski | 159 | |
| 45.Robert Mateja | 127 | |
| 45.Wojciech Skupień | 127 | |
| 55.Wojciech Tajner | 100 | |
| 65.Tomisław Tajner | 72 | |
| 109.Kamil Stoch | 11 | |
| 116.Rafał Śliż | 7 | |
Począwszy od sezonu 1996/97 kalendarz przeszedł pewne modyfikacje i podzielono go na dwie zasadnicze okresy: okres letni, który rozgrywany był na skoczniach igelitowych oraz okres zimowy, rozgrywany na śniegu. Należy jednak mieć świadomość, że lato jak i zima posiadają dwie odrębne klasyfikacje w Pucharze Kontynentalnym. Do sezonu 2002/2003 kalendarz Pucharu Świata był podzielony na 3 strefy: środkowoeuropejską, skandynawską i amerykańsko-azjatycką, a konkursy COC mogły się odbywać w dwóch miejscach jednocześnie.
W 2003 roku wprowadzono tak zwaną Kontynentalną Listę Rankingową (CRL) na wzór Swiatowej Listy Rankingowej z Pucharu Świata, która za zadanie ma limitować ilość zawodników zgłaszanych przez poszczególne federacje narciarskie. Wcześniej był z tym problem i ilość zawodników w głównej mierze zależała od trenerów a przy braku kwalifikacji w pierwszej serii konkursowej niejednokrotnie startowało ponad 100 zawodników.
W sezonie 2003/2004 FIS po raz pierwszy w historii tego turnieju wprowadził do kalendarza rozgrywek zawody na skoczni mamuciej w Vikersund. Ale już w następnym roku, prawdopodobnie z uwagi na bezpieczeństwo zawodników, których forma i umiejętności są czasami słabe w Pucharze Kontynentalnym, federacja nie zdecydowała się na ten sam krok.
Polska również organizowała zawody Puchary Kontynentalnego. Począwszy od roku 1996 do sezonu 1998/99 konkursy odbywały się w lecie na Średniej Krokwi, jednak zły stan tamtejszego igelitu spowodował że letnie skakanie przeniosło się z Zakopanego. Jednak już w roku 2001 powróciło spowrotem, tym razem na Wielką Krokiew w okresie zimowym i na stałe zapisało się w kalendarzu FIS. W sezonie 2004/2005 Wielka Krokiew po raz pierwszy w historii będzie organizowało finał Pucharu Kontynentalnego w marcu 2005 roku.
Przewodniczącym Pucharu Kontynentalnego jest od jego założenia-dawny austriacki skoczek Sepp Gratzer z Feistritz.
/opracowano na podstawie wikipedii/
